Toen mijn vriendin in verwachting was van onze zoon stond Benjamin hoog op mijn lijstje. De naam werd het uiteindelijk niet. Mijn neef heet al zo, ik vond hem te algemeen en… ik vond dat je alleen je jongste kind zo kon noemen, terwijl we misschien nog wel een derde wilden.
Ongelukje
Ik ben niet de enige met dat idee. ‘Een oudere broer die Benjamin heet vind ik altijd een beetje verdacht’, reageerde iemand onder de lijst van NRC-namen van oktober, waar een setje Rosa, Benjamin en Tobias in voorkomt. Alsof Tobias een ongelukje was…
Het zou me niets verbazen als de naam Benjamin tegenwoordig inderdaad vooral aan jongste kinderen wordt gegeven, maar een oude traditie kan dat niet zijn. Hoe konden ouders in een tijd zonder voorbehoedsmiddelen weten welk kind hun laatste zou zijn?
Toch wordt benjamin al heel lang gebruikt in de betekenis ‘jongste kind’, vaak met de bijbetekenis van ‘lievelingskind’. ‘Ten leste riep den Vader sijn jongste Soontje, sijnen lieven Benjamin’, schreef Adriaan Poirters in de 17e eeuw al.
Zoon van het geluk
Dat gebruik gaat terug op het Bijbelboek Genesis, waar Benjamin de jongste van de twaalf zonen van de aartsvader Jakob is. (De meeste van hen hadden trouwens prachtige namen: Ruben, Simeon, Levi, Juda, Issachar, Zebulon, Dan, Naftali, Gad, Aser, Jozef en Benjamin.)
Het was een zware bevalling en terwijl Jakobs vrouw Rachel stierf, gaf ze hem de naam Ben-Oni, ‘zoon van smart’. ‘Maar zijn vader noemde hem Benjamin’, vermeldt het Bijbelboek daarna droog. Ben-Jamin betekent ‘zoon van mijn rechterhand’ of ‘zoon van het geluk’.
Een veelzeggende naam, want Benjamin werd inderdaad Jakobs lievelingszoon. Toen zijn andere zoons tijdens een hongersnood naar Egypte wilden om graan te kopen weigerde Jakob Benjamin te laten gaan uit angst dat hem iets zou overkomen.
Kleine lieveling
Vandaar dus. Vroeger kende iedereen dit verhaal en was meteen duidelijk wat je bedoelde als je het over ‘onze benjamin’ had: je kleine lieveling. Nu weet bijna niemand meer iets van de Bijbelse Benjamin, maar de associatie met ‘jongste kind’ (want ook dochters worden wel benjamin genoemd) is blijven hangen.
Dus om de vraag in de titel te beantwoorden: Natuurlijk kun je je zoon ook Benjamin noemen terwijl je hoopt dat hij nog broertjes en zusjes zal krijgen. Er zijn zat mensen die het doen. Maar er zijn ook zat mensen die zich stiekem zullen afvragen of Benjamins broertje wel gepland was.