De achternamen van de Oranjes

Achternamen zijn voor leden van de koninklijke familie meestal niet zo belangrijk, maar ze hebben er natuurlijk wel een. Met behulp van de Nederlandse Familienamenbank ben ik nagegaan onder welke namen de Oranjes staan ingeschreven.

Vijf Oranjes in 1947

Bij de volkstelling van 1947 bleek dat vijf Nederlanders de achternaam van Oranje-Nassau droegen. Ze woonden allemaal in de provincie Utrecht, naar we kunnen aannemen op paleis Soestdijk.

Het is niet helemaal duidelijk om wie het hier precies gaat. In 1947 waren er immers niet vijf, maar zes Oranjes: koningin Wilhelmina, prinses Juliana, prinses Beatrix, prinses Irene, prinses Margriet en de enkele maanden vóór de volkstelling geboren prinses Marijke/Christina.

Een van hen moet dus een andere achternaam hebben gehad. Het ligt voor de hand dat dit de koningin was. Wellicht had Wilhelmina helemaal geen achternaam of voerde ze als koningin der Nederlanden de achternaam der Nederlanden: er woonde in 1947 in Utrecht één persoon met deze naam.

Zekerheid hierover kunnen we echter niet krijgen zonder de originele stukken van de volkstelling in te zien. De naam der Nederlanden komt vaker voor. Er bestaat een familie met deze naam die afstamt van een buitenechtelijke zoon van koning Willem II. De Utrechter met deze naam kan dus ook een lid van deze familie zijn.

Naast de koningin vinden we ook prins Bernhard in de volkstelling niet terug. Geen enkele Nederlander gaf op van Lippe-Biesterfeld of iets dergelijks te heten, maar wellicht stond ook Bernhard sinds zijn verheffing tot prins der Nederlanden onder de naam der Nederlanden te boek.

2007: een veelvoud aan namen

In 2007, het jaar waaruit het volgende overzicht van Nederlandse achternamen dateert, had het Huis van Oranje zich sterk uitgebreid. Het aantal Nederlanders met de naam van Oranje-Nassau is ten opzichte van 1947 echter afgenomen van vijf tot “minder dan vijf” (het exacte aantal is om privacyredenen niet openbaar).

Wel vinden we in 2007 een aantal opvallende nieuwe achternamen die toebehoren aan leden van het koningshuis. Het is niet moeilijk te raden wie er achter deze namen schuilgaan.

• Graaf van Oranje-Nassau, jonkheer van Amsberg (graaf Claus-Casimir, de zoon van prins Constantijn)
• Gravin van Oranje-Nassau, jonkvrouwe van Amsberg (de gravinnen Eloise en Leonore, de dochters van prins Constantijn)
• Prins van Oranje-Nassau Jonkheer van Amsberg (prins Friso, die de titel prins der Nederlanden door zijn huwelijk kwijtraakte)
• van Oranje-Nassau Prinses van Lippe-Biesterfeld (de prinsessen Irene, Margriet en Christina, die nu dus anders heten dan in 1947?)
• van Oranje-Nassau van Amsberg (Prins der Nederlanden) (de prinsen Willem-Alexander en Constantijn?)
• van Oranje-Nassau, Van Vollenhoven (de zoons van prinses Margriet, de prinsen Maurits, Bernhard, Pieter-Christiaan en Floris)
• van Lippe-Biesterfeld van Vollenhoven (Anna, Lucas en Felicia, de kinderen van prins Maurits)
• de Bourbon de Parme (Carlos, Margarita, Carolina en Jaime, de kinderen van prinses Irene en Carel Hugo)

Bij de eerste vijf namen valt op dat de titel erbij staat. Adellijke titels maken in Nederland normaal geen deel uit van de achternaam, maar zijn een categorie apart. Voor de meeste leden van dat koningshuis geldt dat kennelijk niet. Nog vreemder wordt het bij de volgende vier ‘achternamen’:

• Hare Koninklijke Hoogheid Alexia Juliana Marcela Laurentien Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau
• Hare Koninklijke Hoogheid Ariane Wilhelmina Máxima Ines Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau
• Hare Koninklijke Hoogheid Catharina-Amalia Beatrix Carmen Victoria Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau
• Hare Koninklijke Hoogheid Máxima, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Mevrouw van Amsberg

Dit zijn zogenaamde naamreeksen, zoals voorkomt bij immigranten die in het land van herkomst geen achternaam hadden. De volledige naam wordt in zo’n geval als achternaam geregistreerd en deze mensen hebben officieel geen voornaam. Voor de vier prinsessen geldt hetzelfde: de naamreeks omvat niet alleen hun ‘achternaam’ en titels, maar ook het predicaat Hare Koninklijke Hoogheid en hun voornamen, die dus officieel geen voornamen zijn.

Het is niet duidelijk waarom de vrouw en kinderen van prins Willem-Alexander naamrechtelijk anders behandeld worden dan de andere leden van de koninklijke familie. Wel is duidelijk dat leden van het koningshuis een stuk flexibeler met hun namen kunnen omgaan dan gewone Nederlanders.