De Delftse overlijdensakte van “Lodewijk XVII”

In 1845 werd te Delft een uiterst merkwaardige overlijdensakte afgegeven. Volgens akte nr. 338 is op 10 augustus 1845 in die gemeente overleden: Charles-Louis de Bourbon, Hertog van Normandië (Lodewijk de Zeventiende), bekend geweest zijnde onder de namen van Charles-Guillaume Naundorff.

Karl Wilhelm Naundorff en Lodewijk XVII

Koning van Frankrijk?

De overledene was de Duitse klokkenmaker Karl Wilhelm Naundorff, die had beweerd dat hij de zoon van het onthoofde koningspaar Lodewijk XVI en Marie-Antoinette was. Volgens de officiële lezing was prins Lodewijk in 1795 in gevangenschap gestorven. Naundorff beweerde echter dat hij op miraculeuze wijze was ontsnapt en na allerlei omzwervingen was opgegroeid in Berlijn.

Hij wist in Frankrijk enkele hooggeplaatsten van zijn beweringen te overtuigen en werd daarom als onruststoker het land uitgezet. Hij nam de wijk naar Engeland en vluchtte in 1845 voor zijn schuldeisers naar Nederland. Daar bood koning Willem II hem een contract aan om tegen een gigantisch salaris nieuwe soorten munitie voor het Nederlandse leger te ontwikkelen.

De overlijdensakte

Naundorff overleed echter al kort daarna. De officiële doodsoorzaak was tyfus, maar zijn aanhangers houden het erop dat hij werd vergiftigd.

Het opstellen van de overlijdensakte had nogal wat voeten in de aarde. Naundorffs zoon Charles Edouard de Bourbon en zijn trouwe aanhanger graaf de la Barre gaven immers het overlijden op van Lodewijk XVII, maar kon de overledene wel onder die naam worden ingeschreven?

De Delftse wethouder Daniel van Koetsveld spoedde zich naar Den Haag voor nadere instructies en kreeg daar van de ministerraad te horen dat de overledene inderdaad moest worden ingeschreven als hertog van Normandië en zoon van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette. En zo geschiedde.

Naundorffs aanhangers hebben altijd beweerd dat de Nederlandse overheid hiermee officieel heeft erkend dat Naundorff van koninklijken bloede was. Daar is iets voor te zeggen en het is goed mogelijk dat koning Willem II persoonlijk Naundorffs claim inderdaad geloofde.

Je kunt echter even goed aanvoeren dat de pretendent in Nederland nu eenmaal uitsluitend als Bourbon bekend is geweest. Hij was onder die naam het land binnengekomen, had nooit een doopakte overlegd (het is nog steeds niet bekend waar en wanneer hij is geboren) en heeft in Nederland nooit als Karl Wilhelm Naundorff ingeschreven gestaan. Een overlijdensakte op die naam afgeven was dus juridisch gezien even goed dubieus geweest.

De overlijdensakte van Karl Wilhelm Naundorff

In het jaar een duizend acht honderd vijf en veertig den Twaalfden der maand Augustus des namiddags ten Zes ure Zijn voor ons Daniel van Koetsveld, Wethouder, ambtenaar van den burgerlijken stand der Stad Delft,

verschenen Charles Eduard de Bourbon, oud Vier en twintig Jaren, particulier, en Modeste Gruau Graaf de la Barre, oud vijftig Jaren, voormalig procureur des Konings bij de regtbank van eersten aanleg te Mayenne in Frankrijk, beiden alhier woonachtig, zijnde de eerste de zoon en de tweede een goede bekende van den na te noemen overleedenen,

welke ons hebben verklaard, dat op den Tienden Augustus dezes Jaars des namiddags bijna drie ure in het huis wijk twee nommer twee en zestig aan het oude Delft alhier is overleden:

Charles-Louis de Bourbon, Hertog van Normandie (Lodewijk de Zeventiende) bekend geweest zijnde onder de namen van Charles-Guillaume Naundorff, geboren op het Kasteel te Versailles in Frankrijk den zeven en twintigsten Maart zeventien honderd vijf en tachtig en alzoo oud ruim zestig jaren, wonende binnen deze stad, zoon van wijlen Zijne Majesteit Lodewijk de Zestiende Koning van Frankrijk en van Hare Keizerlijke en Koninklijke Hoogheid Marie Antoinette, Aartshertogin van Oostenrijk, Koningin van Frankrijk, beiden gestorven te Parijs. – Echtgenoot van Mevrouw de Hertogin van Normandie geboren Johanna Einert, wonende alhier.

En hebben de Declaranten deze acte na voorlezing nevens ons onderteekend.

Charles Edouard de Bourbon

M. Gruau cte de la Barre

D. van Koetsveld