28 of 29 juni 1911? Over de geboortedatum van prins Bernhard heeft altijd onduidelijkheid bestaan. Zelf vierde hij zijn verjaardag op de 29e en ook bij zijn naturalisatie en in zijn huwelijksakte is deze datum aangehouden. De geboorteakte vermeldt echter 28 juni. Ook over zijn precieze voor- en achternaam was men het aanvankelijk niet eens.
Geboortedatum
Prins Bernhard in 1999 (foto: Sander Lamme, CC-A 3.0 U)
Bernhards moeder, prinses Armgard, kwam er naar eigen zeggen pas bij het verzamelen van de stukken voor Bernhards huwelijk met prinses Juliana achter dat haar zoon officieel een dag ouder was dan zij altijd had gedacht. De prinses stelde dat er een fout moest zijn gemaakt in de akte.
De geboorteakte is inderdaad slordig opgemaakt en later op meerdere punten gecorrigeerd. De geboorte is kennelijk niet aangegeven door een van de ouders, maar door iemand die niet helemaal van alle details op de hoogte was. Later moesten de rechtbank en het departement van Justitie eraan te pas komen om de akte te verbeteren.
De ambtenaar van de Burgerlijke Stand had per ongeluk Bernhards titel en achternaam bij de voornamen ingevuld. Ook was de meisjesnaam van zijn moeder niet goed vermeld en stonden zijn negen voornamen niet in de juiste volgorde. Dit is later allemaal rechtgezet, maar de geboortedatum is nooit gewijzigd. Hadden de ouders deze fout – als het een fout is – over het hoofd gezien?
De discussie over de juiste geboortedatum woedt al sinds de jaren 30 en zal wel nooit worden beslecht. Ik volsta hier verder met het weergeven van de geboorteakte, waarin inderdaad 28 juni staat. De akte luidt, in het Nederlands vertaald, als volgt:
Jena, 30 juni 1911.
De particuliere afdeling van de Vrouwenkliniek heeft ervan aangifte gedaan dat
Armgard Alharda Kunigunde Oda Agnes gravin von Biesterfeld, geboren barones von Cramm,
echtgenote van
prins Bernhard Casimir Gustav Heinrich Wilhelm Eduard zur Lippe, Doorluchtige Hoogheid,
beide van de evangelische godsdienst, wonende in Woynowo bij Gräfischmöllen, Posen, te Jena in de Landesheilanstalt de achtentwintigste juni van het jaar 1911 des voormiddags om 2 uur 45 een jongen heeft gebaard en dat het kind de voornamen
Bernhard Friedrich Eberhard Leopold Julius Kurt Carl Gottfried Peter graaf von Biesterfeld
heeft ontvangen.
19 gedrukte woorden op dit blad zijn geschrapt.
De ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Lerch.
De geboorteakte van prins Bernhard. In de linkerkolom de oorspronkelijke akte, rechts de correcties.
Correcties in de geboorteakte
De eerste correctie behelsde de titel en achternaam van de boreling en zijn moeder. De ambtenaar stelde dat Bernhard de achternaam graaf von Biesterfeld droeg. Aanvankelijk was dit bij de voornamen ingevuld. Verder werd vastgesteld dat de moeder geen geboren barones von Cramm was, maar barones von Sierstorpff-Cramm en dat zij sinds haar huwelijk gravin von Biesterfeld was.
Terzijde: Armgard en Bernhard junior deelden dus niet in de prinsentitel van hun echtgenoot en vader. Dit was gelegen in het feit dat het huwelijk tussen Bernhard senior en Armgard een zogenaamd morganatisch huwelijk was. Bij een dergelijke verbintenis tussen een hoogadellijke heer en een dame van mindere komaf kregen vrouw en kinderen een lagere titel dan de man en kwamen de kinderen niet in aanmerking voor de troon. In 1916 kreeg Bernhard alsnog de titel van prins.
Advertentie voor een film over de verloving (Het Vaderland, 9 september 1936)
Correctie 1
Het kind draagt de familienaam graaf von Biesterfeld.
De toevoeging van deze familienaam achter de voornamen van het kind in de nevenstaande inschrijving is op deze plaats ongeoorloofd en dient daar te vervallen.
De moeder van het kind is een geboren barones von Sierstorpff-Cramm en voert sinds haar huwelijk de naam en titel van een gravin von Biesterfeld.
Correctie aangebracht ingevolge beschikking van het Groothertogelijk Saksisch Kantongerecht te Jena van 23 september 1911.
27 oktober 1911.
Lerch.
Vervolgens werd de volgorde van Bernhards voornamen gewijzigd. Deze moesten niet Bernhard Friedrich Eberhard Leopold Julius Kurt Carl Gottfried Peter luiden, zoals er eerst stond, maar Bernhard Leopold Friedrich Eberhard Julius Kurt Carl Gottfried Peter.
Bij de op twee na laatste voornaam valt de spelling Carl op. In de literatuur spelt men vrijwel altijd Karl. Na Bernhards naturalisatie tot Nederlander heette hij Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter, waarbij de k en de c van plaatsen verwisselden en uit Kurt Carl dus Coert Karel werd.
Correctie 2
Met vergunning van het Groothertogelijk Staatsministerie, departement Justitie, te Weimar, gedateerd 18 juli 1911, wordt hierbij aangetekend dat de ingeschreven voornamen van het hiernaast aangeduide kind in dier voege moeten worde gerangschikt dat de op de vierde plaats staande naam Leopold op de tweede plaats, dus direct achter de naam Bernhard staat en derhalve de voornamen in de goede volgorde luiden: Bernhard Leopold Friedrich Eberhard Julius Kurt Carl Gottfried Peter.
27 oktober 1911.
Lerch.
De hier geplaatste afdruk van de geboorteakte verscheen op 20 juni 1986 in de Leidsche Courant. Omdat de afdruk helaas niet overal even goed leesbaar is, zijn ook de vertalingen in grote lijnen uit deze krant afkomstig.
Bob Coret says
las: De juiste geboortedatum van prins Bernhard http://bit.ly/bORxOb #genealogie
Ronn Boef says
De juiste geboortedatum van prins Bernhard http://is.gd/mtQzPC
Gerard W.Ch. Lemmens says
Dag Maarten,
Ik vind het onjuist en niet correct dat de Duitse schrijfwijzen van Prins Bernhard’s voornamen – Kurt Carl – werden verNederlands bij zijn naturalisatie. Men wist toch dat hij een Duitser was en om zijn voornamen te vernederlandsen maak je van de mens – Prins Bernhard – toch geen Nederlander – hij hield toch zijn Duitse accent zijn hele leven ook !?? Dat konden ze toch niet verandere bij die naturalisatie ??
Jesse says
Wat de regels daarover precies zeggen weet ik niet, maar bij prins Claus gebeurde het ook. Klaus-Georg Wilhelm Otto Friedrich Gerd von Amsberg werd Claus George Willem Otto Frederik Geert van Amsberg.
Gerard W.Ch. Lemmens says
Dat het bij Prins Claus gebeurde vind ik nog erger want dat is nog recenter. Als je geboren wordt – geven je ouders je namen – waarom moet de Nederlandse regering dan bij een naturalisatie dan die oorspronkelijke namen veranderen – dat is toch schandelijk ??? Nederlanders hebben over het algemeen een handje om alles te vernederlandsen – ze doen dat ook met adresseren naar het buitenland – en dan staan ze er versteld van als die post niet aankomt. Dat ze zover gegaan zijn om de namen bij naturalistie te vernederlandse – daar sta ik ewcht versteld van ! Wat maken ze dan van Mohamed – vraag ik mij af ???
Het is net zo schandelijk dat die Nederlandse regering Koningin Juliana verbood het huwelijk van haar eigen dochter – Princess Irene – in Rome bij te wonen omdat ze voor de Rooms Katholieke kerk trouwde – vinden jullie dat dan niet Barbaars ??
Waarom protesteerden jullie daar in Nederland toendertijd daar niet over ???
Groeten,
Gerard Lemmens
Jesse says
Toen was ik nog niet eens geboren.
Maarten van der Meer says
Ik ook niet 😉
Maarten van der Meer says
Dat valt toch wel mee Gerard?
Namen zijn eigenlijk ook gewoon woorden en je kunt ze doorgaans vertalen. Jan leest een boek = John reads a book = Johann liest ein Buch = Jean lit un livre. Dus waarom zou je dat niet doen? Het is eigenlijk gekker dat we voornamen doorgaans níet vertalen dan dat we het soms wel doen.
En jouw naam wordt in Engeland toch ook niet uitgesproken als Chérart, maar als Dzjerárd, gok ik? Dat is feitelijk ook gewoon een vertaling, al zie je het in de spelling niet terug. Ik ben in Engeland en Duitsland Martin, ik ga heus niet eisen dat men probeert mijn naam op z’n Nederlands uit te spreken.
Gerard W.Ch. Lemmens says
Maarten,
Helaas ben ik et niet met je laatste opmerkingen eens . Hoe men mijn naam in Engeland uit spreek heeft toch niets te maken met mijn geschreven naam – Gerard – zonder Frans accent ! – wordt het Engeland uitgesproken als – Djerrard – maar geschreven als het zelfde – Gerard !!
Het gaat over dat bij de naturalisatie in Nederland zelfs voor leden van het Koninklijk huis de originele namen van die mensen – die hun ouders hen bij hun geboorte / doop – gegeven hadden door de Nederlandse (nog steeds Duits hatende figuren) ver Nederlands werden. Diezelfde Nederlands regering die hun eigen Koningin Juliana zo barbaars behandelde – zodat ze niet het huwelijk van een van haar eiogen dochters – Princes irene – bij mocht wonen – omdat die Rooms trouwde. Dat is toch barbaars – of zien jullie dat anders door “Christelijk” (ik vind dat heel onchristelijk!) ogen ???
Wat ik ook niet begrijp is dat Prins Bernhard (toch wel met een h!!??) en prins Claus zich daarover niet hebben verzet ??!! Het Koninklijk huis van Nederland was natuurlijk ook bang dat – het volk – dat Duits gedoe niet zo makkelijk zou accepteren ??
Maarten van der Meer says
Met het accent op “Chérart” wilde ik de klemtoon aangeven, ik bedoelde niet dat er een accent op je naam stond 🙂 Dat Gerard in het Brits-Engels de klemtoon op de eerste lettergreep heeft, wist ik niet. Ik ging kennelijk uit van de Amerikaanse uitspraak. (Hetzelfde met Bérnard en Bernárd.)
Ik denk niet dat dit iets met anti-Duitse sentimenten te maken heeft, maar veel meer met het idee dat een Nederlandse prins een Nederlandse naam zou moeten hebben (en Bernhard en Claus zijn allebei verheven tot prins der Nederlanden).
Dat Juliana het huwelijk van haar eigen dochter met Carel Hugo niet bijwoonde, is naar de huidige maatstaven moeilijk te begrijpen. Maar weten we eigenlijk wel dat Juliana daartoe gedwongen werd? Goed mogelijk dat ze zelf niet wilde.
Gerard W.Ch. Lemmens says
Dag Maarten,
Over het bijwonen van het huwelijk van koningin Juliana – kan ik – nog heel goed herinneren (ik ben een dachtje ouder dan jij denk ik ?!) – dat ze dat niet mocht van de Nederlandse regering !!! Echt waar – kijk het maar in de Nederlandse couranten van dien tijd.
Ik zal het nooit vergeten en ik denk nog steeds – dat het barbaars was en is ! Het was natuurlijk ook nog in Rome en ik meen dat het huwelijk ook door de Paus werd ingezegend – dus het was natuurlijk wel erg Rooms. Dat het toch hetzelfde Christendom was – dat maakte voor de Nederlandse regering niets uit – intens zielig voor koningiun Juliana maar dat vergat men denkelijk ?!
Groetjes,
Gerard
Maarten van der Meer says
@Gerard en Jesse:
Het is van oudsher gebruikelijk de namen van vorstelijke personen te vertalen, denk aan Filips II (Felipe) en Hendrik VIII (Henry). In andere talen is dat ook gebruikelijk. bijv. William of Orange, Wilhelm von Oranien. De Spanjaarden noemen onze kroonprins Guillermo-Alejandro.
Dat betekende dus ook dat de namen van aangetrouwde leden van het koningshuis officieel werden vernederlandst. Heinrich werd prins Hendrik en Bernhard en Claus mochten hun Duitse roepnaam houden, maar hun andere namen werden wel vertaald.
Hetzelfde gebeurt in andere landen: de Deense prins Henrik is eigenlijk een Franse Henri en de Britse prins Philip is geboren als Philippos. Charlene Wittstock, de nieuwe vorstin van Monaco, heet in het Frans ook wel Charlène, al gebruikt het Monegaskische hof die variant niet consequent.
Overigens mocht Máxima haar accentje houden. Ze is niet Maxima geworden.
Gerard W.Ch. Lemmens says
Maarten,
Men kan in de pers wel voornamen vertalen – alhoewel ik dat ook irritant vind – maar om ze officieel te veranderen – dat vind ik – niet acceptabel! Die namen zijn toch immers door je ouders gegeven bij je geboorte?? Daarmee stoten ze niet alleen – je ouders tegen het hoofd – maar ook de familie traditie van die namen.
Ik vind dat ontzettend bourgoisie. Wat denkt die Nederlandse regering dat ze boven de ouders staan en boven God ??? Wat denken ze dan over het recht der mens in zo’n geval ???
Ik vind het heel erg onrecht wat zij gedaan hebben. Vertel me eens even – want ik ben erg benieuwd – hoe die wijze mannkes dan – Mohamed – vertalen ???
Groeten,Gerard
Maarten van der Meer says
Bernhard en Claus hebben wel zelf ingestemd met het vertalen van hun namen. (Maar het vertalen van hun roepnamen in Bernard en Klaas/Nicolaas hebben ze geweigerd.)
Maarten van der Meer says
Ik neem aan dat het alleen in de index fout stond en niet in de archiefstukken zelf?
Maarten van der Meer says
Verkeerd overtypen gebeurt nog steeds… Mijn tweede voornaam is Herman, maar toen ik in Duitsland studeerde stond op verschillende officiële documenten Hermann.
Maarten van der Meer says
Inderdaad met alle respect voor de mensen die de indexen samenstellen – wat zouden we zonder ze moeten? – maar er komen in de Digitale Stamboom en Genlias wel veel fouten voor, simpelweg veroorzaakt door niet goed lezen. Maar ja, als je de hele dag namen aan het overtikken bent, dan maak je wel eens een fout, heel begrijpelijk 🙂