De universele roepnamen Bob en Puck

De namen Bob en Puck worden in het Nederlandse taalgebied als roepnamen voor de meest uiteenlopende officiële voornamen gebruikt. Dat is al een tijdje zo, want al in 1928 klaagde een redacteur van Het Centrum:

Ook in ons vaderland komt het veel voor, dat men zijn voornaam verbastert of laat verbasteren. Wanneer we daar eens rustig over nadenken, is dit op zijn zachtst gezegd onverstandig.

Is ons Antoon minderwaardig? Zoo niet, laat u dan geen Tonny noemen. En laat onze Jantjes, Jantjes blijven en maakt er geen Johns van.

Dit zijn evenwel nog verbasteringen die eenige beteekenis hebben, maar reeds lang voordat we “gebobd” haar te zien kregen, werden onze Willems, Karels, Alberts en tallooze anderen tot Bob omgedoopt, terwijl onze echt-hollandsche meisjesnamen de vlag moesten strijken voor smakelooze verbasteringen zonder eenige beteekenis, en we ergeren ons in niet geringe mate, als we een allersnoezigst meisje zien verschijnen op het geroep van “Puck”.

Een zoektocht op internet bevestigt deze observatie. Nederlandse en Vlaamse Bobs heten officieel onder meer Albertus, Armand, Barend, Bastiaan, Benjamin, Berend, Bernard, Bernardus, Borgert, Cornelis, Eugene, Felix, Hendrik, Henri, Hubert, Jacob, Jacobus, Robert (uiteraard), Salomon, Simon, Teunis of Zadok.

Puck of Puk komt bij mannen en vrouwen voor en wordt gebruikt in plaats van namen als Aartje, Catharina, Cornelis, Eleonore, Frans, Gerardus, Hans, Helena, Jannetje, Jerome, Magdalena, Marguerite, Marie, Peter, Sytse, Wilhelmina en Willibrodus. Daarnaast blijkt Puck/Puk overigens veel voor te komen als naam van honden, katten en paarden.

Het wezen Puck uit Shakespeares A Midsummer Night's Dream (uit: Robin Goodfellow, His Mad Pranckes and Merry Jests, 1639)
Het wezen Puck uit Shakespeares A Midsummer Night's Dream (uit: Robin Goodfellow, His Mad Pranckes and Merry Jests, 1639)

Van de 20 Bob-namen beginnen er zeven met een b en een andere, Jacob, rijmt op Bob. In de overige gevallen lijkt er geen enkele samenhang tussen de roepnaam en de officiële naam te bestaan.

In een aantal genealogieën wordt opgemerkt dat mensen Bob of Puck werden genoemd omdat ze “klein”, “klein en gedrongen” of “een dikkerdje” waren. Dit sluit aan bij de betekenis van Puck. De Nederlandse Voornamenbank wijst erop dat puck in het Engels zoveel als “kabouter” of “rakker” betekent en wijst op het Nederlandse woord ukkepuk.

De populariteitsstatistieken in de Voornamenbank laten opmerkelijk genoeg een groot verschil tussen Bob en Puck zien. Bob kwam als officiële voornaam in 1914 voor het eerst voor en is sinds de jaren 30 met rond de 100 geboortes per jaar altijd vrij populair geweest. De naam steeg begin jaren 90 met meer dan 250 geboortes per jaar tot grote hoogte en zakte daarna in, maar bleef tamelijk veel voorkomen. In 2006 waren er in totaal 10.519 Nederlanders met Bob als een van hun voornamen, onder wie 17 vrouwen.

Puck kwam daarentegen pas in 1958 voor het eerst voor als officiële naam en maakte een heel aarzelende start: tot en met 1970 werd er elk jaar maar één Puck geboren. Pas in de jaren 90 begon de naam flink te stijgen om met 218 geboortes in 2002 een absoluut hoogtepunt te bereiken. Er waren in 2006 in totaal 2789 Nederlanders die officieel Puck heetten, onder wie 194 mannen (7 %). De spelling Puk komt ook nog 383 keer voor, waarvan 68 keer als jongensnaam (18 %). Dit bevestigt het beeld dat Puck/Puk een uniseksnaam is, al zijn de vrouwen in de meerderheid.

Puck werd als officiële voornaam pas veel later populair dan Bob. Een verklaring hiervoor is mogelijk dat Bob, als variant van Robert, als een “echte” voornaam wordt gezien, terwijl Puck veel meer het karakter van een koosnaam heeft. Puck is dus informeler dan Bob en daarom voor sommige ouders misschien minder geschikt als officiële voornaam voor hun kind.

Populariteit van 'Bob' als eerste naam voor mannen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)
Populariteit van 'Bob' als eerste naam voor mannen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)
Populariteit van 'Puck' als eerste naam voor vrouwen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)
Populariteit van 'Puck' als eerste naam voor vrouwen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)
Populariteit van 'Puck' als eerste naam voor mannen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)
Populariteit van 'Puck' als eerste naam voor mannen tussen 1880 en 2009 (Nederlandse Voornamenbank)

🤞 Nieuwe blogs in je mail?

Volgen kan ook via Mastodon en RSS.