Eeufesius, Hitleriana en andere bizarre Zuid-Afrikaanse voornamen

Zuid-Afrika was in 1938 in de ban van het Voortrekker-Eeufees, de herdenking van de Grote Trek honderd jaar eerder. Mannen lieten hun baarden staan, vrouwen hulden zich in ouderwetse klederdracht en bij symbolische trektochten met de ossewa werden vanaf die ossenwagens kinderen gedoopt. Soms met zeer toepasselijke namen.

Een doop tijdens het Voortrekkers-eeuwfeest (foto: Universiteit Stellenbosch)

Bonifesius Langenhoven Ellis (1938-1978) kreeg bij zo’n doop de achternaam van de schrijver van het latere volkslied Die Stem van Suid-Afrika als tweede voornaam. Hij haalde er in Nederland de krant mee, net als de tijdens dezelfde ossewatrek gedoopte Frans Johannes Eeufees Stassen (1938-2002).

Ook direct naar het Eeuwfeest vernoemd waren Hermanus Eeufesius Smit (1938-2009), Eeufesia Hanekom (1938), zus van de al even nationalistisch genaamde Paul Kruger Hanekom (1948), en vele andere meisjes met de voornamen Eeufesia, Eufesia, Eeufeesia en Eufeesia. Als roepnamen kwam ik Fees (‘feest’), Fesie (‘feestje’) en Fissie (‘visje’) tegen.

Een ossenwagen bij de woning van voortrekker Piet Retief (1780-1838) te Mooimeisiesfontein, 24 september 1938 (foto: Zuid-Afrikahuis)

Enkele ouders vonden naar verluidt inspiratie bij de ossewa zelf, hét symbool van de Grote Trek. Ze lieten hun dochters Ossewania dopen en zelfs Kakebenia of Kakebeenwania, naar de kakebeenwa (‘kaakbeenwagen’), een bepaald type ossenwagen. Volgens een ander verhaal kwam ook de naam Doringdradina (‘Prikkeldradina’) voor, een verwijzing naar de Britse concentratiekampen in de Tweede Boerenoorlog.

In de jaren rond het Eeuwfeest dweepte een deel van de Afrikaner nationalisten met Adolf Hitler, zoals de ouders van Hitler Rademeyer (1934-1977) en Hitler Stefanus Kruger Niemand (1940-1992). Andere waren íets subtieler. Wim Daniëls vermeldt in zijn boek De naam is… dat er kinderen rondliepen met namen als Dolphine Fuhrene, Rosina Hitleriana en Tihler Morrel (Hitler Rommel). De bekende bokser en nazispion Robey Leibbrandt noemde in 1953 nog een zoon Izan.

Apartheidi leek me ook wel een goede, maar ik geloof niet dat iemand op dat idee is gekomen.