Op 22 maart 1825 kregen Arend Jannes Zeevat en IJpkjen Wijtzes de Jong, “woonachtig te Nijetrijne doch door den hogen watervloed zich ophoudende in de kerk te Munnekeburen“, een zoon.
Ze gaven het kind, dat werd geboren “onder den predikstoel” van die kerk, de hoogst merkwaardige voornamen Hierophus Pheugudrou.
Geboorteakte Hierophus Pheugudrou Zeevat (Fryslan1811.nl)
In de kerk geboren
Zijn geboorteakte is als curiosum te zien op Fryslan1811.nl. Daar gaat het vooral om de omstandigheden van zijn geboorte, maar nog interessanter vind ik eigenlijk die Griekse voornamen. Ik ben niet de enige: Jo Steenstra wijdde er in 2004 al een artikel aan (PDF).
Steenstra geeft als mogelijke verklaringen van de namen “in of naar het heiligdom ontkomen aan het water” en “naar het heiligdom gedragen aan het water ontkomen”. Ze lijken me allebei niet helemaal correct. [Update: het artikel van Jo Steenstra is inmiddels aangepast.]
Het eerste deel van Hierophus (desgewenst Hierophys) is hieron “heiligdom, tempel, kerk”. Het tweede deel moet wel afkomstig zijn van het werkwoord phyō “geboren worden”. Dus “de in de kerk geborene”.
Pheugudros (of Pheugydros) is een samenstelling van pheugō “vluchten” en hydōr “water” en betekent dus zoiets als “de aan het water ontvluchte”.
De uitgang ou in Pheugudrou duidt de genitief (tweede naamval) aan. Het geheel moeten we volgens mij dus lezen als de in de kerk geboren (zoon) van de aan het water ontvluchte.
Jerophus Phugijdru en Jerophus Phygudron
Arend Jannes Zeevat was turfmaker van beroep. Niet iemand bij wie je kennis van het Grieks verwacht. Zou de naam zijn bedacht door de predikant? Arends zoon Wijtze kon in ieder geval geen Grieks. Hij vernoemde een zoon naar de al in 1839 overleden Hierophus Pheugudrou, maar verbasterde diens naam tot Jerophus Phugijdru.
In de Nederlandse Voornamenbank is weer een andere verbastering opgenomen: Jerophus Phygudron. De toelichting:
Deze namen zijn opgenomen wegens de merkwaardige oorsprong en niet omdat ze nog gedragen zouden worden. Het is een soort Gri., dat betekenen moet ‘in de kerk geboren, uit een vrouw die het water ontvluchtte’. […]
Hoe de Voornamenbank aan de variant Jerophus Phygudron komt, is me een raadsel. Waarschijnlijk van horen zeggen en niet uit een of andere akte. De verklaring klopt mijns inziens ook niet helemaal. De uitgang ou is mannelijk. “De aan het water ontvluchte” moet dus betrekking hebben op de vader en niet op de moeder.
De geboorteakte
In het jaar Een duizend acht honderd vijfentwintig, den twee en twintigsten der maand Maart des namiddags ten vier uren, is voor ons Grietman Officier van den Burgerlijken Stand der Grietenij Weststellingwerf, Provincie Vriesland, gecompareerd,
Arend Jannes Zeevat oud negen en dertig jaren, Turfmaker, woonachtig te Nijetrijne doch door den hogen watervloed zich ophoudende in de kerk te Munnekeburen, welk ons een kind van het mannelijk geslacht heeft voorgesteld den twee en twintigsten dezer maand des nachts ten twee uren onder den predikstoel in de kerk voornoemd uit hem Declarant en IJpkjen Wijtzes de Jong deszelfs huisvrouw geboren en aan het welk hij verklaard heeft de voornamen van Hierophus Pheugudrou te willen geven.
De gemelde verklaring en voorstelling is geschied in tegenwoordigheid van Pals Gerrits Jongschaap oud negen en dertig jaren, en Geert Freerks Koelma oud zes en twintig jaren Grietenij Boden, beiden woonachtig te Wolvega.
En hebben de vader en getuigen deze acte van geboorte na dat hun dezelve was voorgelezen, nevens ons ondertekend.
[w.g.]
Maarten van der Meer zegt
Na het ter perse gaan van dit bericht vond ik nog het volgende artikeltje uit De Nieuwe Taalgids (1926). En met Hiërophu phugidru hebben we wéér een nieuwe verbastering.
Daphne zegt
Als ik dit blog en de pdf lees, dan heb ik enorme zin om me te verdiepen in genealogie. Enorm boeiend!