Sommige namen lijken te mooi om waar te zijn. Zoals die van de moeder van de in 1835 te Elburg overleden Manus de Bruin, Kutje Jacobs. Je zou haar Kutje de Bruin kunnen noemen, de verpersoonlijking van het scheldwoord kutje de bruin, dat ‘tuttebel’ of ‘trutje’ betekent.
Maar heette Kutje wel echt Kutje?
Kutje, Rutje, Katje, Keetje of Antje
Kutjes naam is zo genoteerd in het uittreksel van Manus’ overlijdensakte op de genealogische website WieWasWie.
Kutje Jacobs bij WieWasWie
Ter controle zocht ik op FamilySearch de scan van de originele akte op. Dat hielp me niet echt verder, want het handschrift van de ambtenaar van de burgerlijke stand is slecht leesbaar:
Had de persoon die de akte overtypte voor WieWasWie gewoon een dirty mind of heette Manus’ moeder echt Kutje? Ik legde de vraag woensdag voor aan mijn volgers op Twitter. De scan maakte daar een flinke discussie los.
Een enkeling was het eens met de lezing Kutje, maar anderen opperden Rutje, Katje, Keetje en zelfs Antje. Een medewerker van het Gelders Archief, waar de originele akte zich bevindt, hield het op Katje en stelde bovendien dat de overledene niet Manus heet, maar Marcus.
Onderzoek
Om uitsluitsel te krijgen heb ik een klein onderzoekje ingesteld naar Kutje Jacobs. Allereerst ben ik op zoek gegaan naar andere documenten die haar vermelden en waarin haar voornaam misschien wél goed leesbaar is. Helaas heb ik die niet kunnen vinden. Manus/Marcus vond ik wel terug. Hij bleek inderdaad Marcus te heten.
Vervolgens ben ik nagegaan welke kinderen Marcus de Bruin heeft gekregen. Kinderen werden in die tijd vernoemd naar hun grootouders, dus een van Marcus’ dochters zou naar Kutje vernoemd moeten zijn. Ik vond geen Kutje junior, maar wel een dochter genaamd Kaatje. Zij zal wel de naam van haar oma hebben gekregen. Dit maakt de lezing Rutje onwaarschijnlijk en pleit voor Katje.
Wat ook sterk tegen de lezing Kutje pleit, is het feit dat mevrouw Jacobs de enige Kutje is in de database van WieWasWie, die miljoenen historische documenten bevat. Katje (van Catharina) en Rutje (van Rutger of misschien Ruth) komen honderden keren voor. Ik zou ook niet weten van welke naam Kutje een afleiding zou moeten zijn.
Als liefhebber van vieze namen had ik graag gewild dat Kutje echt Kutje heette, maar ik moet helaas concluderen dat dat hoogst onwaarschijnlijk is. Een goed verhaal doodchecken, heet dat in de journalistiek.
Wat denk jij?
Uiteraard is het laatste woord over deze kwestie nog niet gezegd, want 100% zekerheid over Kutjes naam hebben we nog steeds niet. Wat lees jij in de overlijdensakte?
WieWasWie zegt
Leuk verslag van de discussie. Aktes van de burgerlijke stand worden in tweevoud opgemaakt. De versie op Familysearch is waarschijnlijk dezelfde als die van het Gelders Archief. Bekijken van het exemplaar van de akte in het archief van de gemeente Elburg zou uitsluitsel kunnen geven. Wellicht kun je een belletje plegen en ze bij het Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe verleiden om een foto te maken? http://www.streekarchivariaat.nl/nl/
Maarten van der Meer zegt
Dat is een goed idee, ga ik proberen!
Gelders Archief zegt
Leuk dat het verhaal nog wat verder is uitgezocht! Onze versie van de akte is inderdaad dezelfde als die op Familysearch. Binnenkort zal de scan ook op onze eigen website staan. Zo’n tachtig procent van de openbare aktes van de Gelderse Burgerlijke Stand staat inmiddels op onze website. De inmiddels berucht akte van ‘Katje’ hoort nog bij de twintig procent die spoedig zal volgen. Honderd procent uitsluitsel is niet te geven, maar deze blog bevestigt mijn vermoeden dat het om Katje moet gaan. Het zorgde wel voor een leuke discussie in komkommertijd!
Maarten van der Meer zegt
Inderdaad leuk 🙂 Maar het zal wel Katje zijn, ja… Jammer 😉
Els (via Facebook) zegt
Volgens mij staat er : antje (er staat een uitlopertje van het woord daarboven doorheen) 🙂
Karin (via Facebook) zegt
Ik denk ook Antje, Lutje lijkt ook nog te kunnen.
Bronneck (via Facebook) zegt
Kutje was wel geweldig geweest natuurlijk!!!!
WieWasWie zegt
De wens is de vader van de gedachte, zoiets….
Juliette (via Facebook) zegt
Ik ben ook bang dat er Katje staat. Het is een onvervalste K (erboven staat het woord met, zonder ‘uitloper’ naar beneden), maar de klinker is iets te rommelig om een u van te maken :o(
Freddy van Nieulande zegt
al eens aan Lutje gedacht?
Jan Kijlstra zegt
WAt in de naam voor een “t” wordt aangezien is een “f”. Vergelijk de “t” in het woord “met” op de regel erboven. De stok steekt daar niet door de lijn heen, in de naam wel.
De tweede letter is een “u”. Niet gesloten aan de bovenkant, bij de “a” is dat wel zo, vergelijk met de overige letters “a” in het fragment, waar de boog wel aansluit op de stok.
En de eerste letter is een wat slecht uitgevallen hoofdletter “D”.
De naam was dan “Dufje”, en die naam kwam wel vaker voor.
Maarten van der Meer zegt
Dat is een interessante mogelijkheid die ik nog niet eerder heb gehoord. Dank! Duifje was inderdaad een redelijk gangbare Joodse voornaam.
Ria (via Facebook) zegt
In eerste instantie zou ik zeggen Katje, vergelijk de a in Katje maar eens met haar achternaam JAcobs. Ik zou de hele akte eens goed moeten kijken, maar ik ben vrij vandaag . 🙂 Ik geloof mijn collega van het Gelders Archief wel!
Jan Kijlstra zegt
Vooralsnog hou ik het op Dufje. Vergelijk de “u” in het (onleesbare) laatste woord
met de “u” in “wat ik voor “Dufje” hou. En vergelijk dan de “u” met de “a” in “Jacobs” en “Jane”.
Als ik (binnenkort) weer in het Gelder Archief kom zal ik de originele acte opvragen. Want ik geloof een archivaris best, maar ik geloof eigen onderzoek meer. En bronnen moet je checken.
Wordt vervolgd.
Maarten van der Meer zegt
Dank, ik ben heel benieuwd!
M. v.Z. zegt
Wat Jan Kijlstra beweert, dat de “t” een “f” zou moeten zijn, klopt niet. Een regel er boven staat het woord “met” ook met zo’n zelfde “t”. Naar mijn idee is de naam Katje, wat dus waarschijnlijk een afkorting is van Catharina. Ook wat Ria zegt: kijk naar de “a” in Jacobs.
Jan Kijlstra zegt
Ik heb op 8 augustus 2013 een uitgebreid onderzoeksverslag naar Maarten van de Meer gestuurd.
Mijn eindconclusie was dat het Katje moet zijn.
Helaas is die conclusie niet in de “thread” vermeld.
Maarten van der Meer zegt
Hallo Jan,
Ik had dat er inderdaad bij kunnen zetten, is er bij ingeschoten. Ik vul het deze week aan.
Groeten Maarten