Meer dan een zevende deel van een eeuw geleden schreef ik een stukje over de schilderachtige namen in het werk van F. Bordewijk. Bestonden achternamen als Whimpysinger, De Moraatz, Surdie Finnis en Taas Daamde echt?
Ik zocht het uit en stelde vast: de meeste niet. Maar sommige dus wel. En een aantal namen had Bordewijk blijkbaar uit bestaande namen verbasterd: Neutebeum, Te Wigchel en Ypsilinti uit Neuteboom, Wigchel en Ypsilanti.
Corien Glaudemans, onderzoeker naar Joodse ondernemers in Den Haag in 1930-1945, deed donderdag op BlueSky kond van de vondst van de mogelijke bron van de Bordewijknaam Van der Karbargenbok:
Deze aankondiging van kunsthandel A. v. d. Karbargeboer verscheen op 17 april 1925 in de Haagsche Courant.
Bordewijk woonde toen aan de Schenkkade in Den Haag. De kunsthandel zat in de Spuistraat, maar verhuisde in 1929 naar de Passage, waar de naam A vd Karbargeboer groot aan de pui prijkte. Bordewijk moet de winkel hebben gekend.
De zaak zat nog steeds in de Passage toen in 1934 Bordewijks novelle Bint het licht zag. De ‘gier’ Van der Karbargenbok is daarin één van de leerlingen uit de hel van klas 4D.
A. v.d. Karbargeboer was de in 1886 in het Groningse Eexta geboren Aaltje van der Kar-Bargeboer. In het vooroorlogse Haagse bevolkingsregister staat alleen haar in 1938 overleden man Noach van der Kar als kunsthandelaar te boek, maar de bedrijfsnaam doet vermoeden dat zij het gezicht van de zaak was.
Aaltje had een tweede winkel in Amsterdam. Toen ze, als Joodse, na de oorlog opdook uit de onderduik, vond ze beide panden geplunderd terug. Ze zette alleen de Amsterdamse vestiging voort.
Daar, op de hoek van het Spui en de Nieuwezijds Voorburgwal, maakte Aaltje zich onder de hoeders van de goede smaak berucht met de handel in zonsondergangen, zeegezichten en zacht schreiende zigeunermeisjes. ‘Het zou’, schreef NRC Handelsblad in 1988, ‘volgens velen niet toevallig zijn dat kitsch en Karbargeboer met dezelfde letter begonnen.’
Aaltje overleed in 1959. Zes jaar later – in Bordewijks sterfjaar – verdween de naam Karbargeboer van de gevel.
