Vroeger was het leven zo simpel. Je hoefde niet eindeloos op zoek naar die ene perfecte kindernaam, je vernoemde je kinderen gewoon in een vaste volgorde naar familieleden. Deed je dat niet, dan kon je ruzie krijgen. Maar hoe werkten die oude vernoemingsregels precies? En hoe zouden jóuw kinderen heten als je je er keurig aan zou houden?

Evert Hettinga met zijn kleinzoons Evert Hettinga, Evert Hettinga, Evert Hettinga, Evert Heida en Evert Bilijam (1948)
Vernoemingsrijtje
Die vaste volgorde zag er in de meeste regio’s zo uit: eerst werden de vier grootouders van de kinderen vernoemd, dan de ooms en tantes. Als bij een heel kinderrijk gezin de familieleden op waren, vernoemden ouders zichzelf of werkten ze het vernoemingsrijtje gewoon opnieuw af, met als gevolg dat meerdere kinderen dezelfde naam kregen.
Opa en oma
Nu iets meer in detail:
Overal in Nederland werd het eerste kind als het een jongen was vernoemd naar zijn opa van vaderskant. Was het eerste kind een meisje, dan kreeg ze in sommige regio’s de naam van haar oma van moederskant, maar in andere ging ook bij een meisje de vaderskant voor.
Het derde en vierde kind kregen de namen van de overgebleven grootouders. De twee families waren om en om aan de beurt, dus als het tweede kind was vernoemd naar de moederskant werd nu de vaderskant vernoemd.
Natuurlijk kwam het vaak met de geslachten niet uit, maar dan werd de naam gewoon omgebouwd: opa Piet kreeg een kleindochter Pietje of oma Elisabeth een kleinzoon Elisabertus.
En heetten allebei de opa’s Cornelis, dan was het in sommige streken heel gewoon dat je ook twéé zoons Cornelis noemde. Anders was een van de opa’s beledigd. De roepnamen werden dan Jongekees en Oudekees, of Cor en Nelis.
Ooms en tantes
In sommige regio’s, zoals Gelderland, vernoemden ouders hun vijfde en zesde kind naar zichzelf, maar meestal waren de ooms en tantes van de kinderen aan de beurt. In streken waar de vaderskant altijd voor ging werden eerst de broers en zussen van de vader vernoemd, in de rest van het land eerst die van de moeder.
Er bestond hier wel meer vrijheid dan bij het vernoemen van de grootouders. Je kon best je vervelende schoonzus overslaan of je rijke broer voortrekken, in de hoop dat hij zijn naamgenootje in zijn testament niet zou vergeten. Want vernoemen schiep verplichtingen. Je werd geacht extra op je naamgenootjes te letten. Sommige grootouders trokken hun naamgenoten zelfs schaamteloos voor op hun andere kleinkinderen. Daarover in een ander artikel meer.
Dood gaat voor levend
Er bestond één belangrijke uitzondering op de vaste volgorde van vernoemen: dood gaat voor levend. Overleden familieleden werden eerst vernoemd, ook als de andere kant van de familie eigenlijk recht had op een naamgenoot.
Twee minder vaak voorkomende uitzonderingen hadden ook met de dood te maken. Overleed een vader voor de geboorte van zijn kind, dan werd het naar hem vernoemd. Hetzelfde gebeurde met een moeder die in het kraambed stierf. En hertrouwde een weduwnaar, dan was het heel gewoon dat hij het eerste kind bij zijn nieuwe vrouw vernoemde naar zijn overleden eerste echtgenote.
Hoe zouden jouw kinderen heten?
Het is leuk te bedenken hoe je eigen kinderen zouden heten als je ze volgens de oude regels zou vernoemen.
Ik kom uit een streek waar de vaderskant altijd voorging, dus ik had mijn eigen dochter Elsje moeten noemen, naar mijn moeder. Onze zoon had de naam van mijn schoonvader Jan moeten krijgen.
Elsje en Jan als roepnaam zagen we niet zo zitten, maar onze kinderen zijn wel allebei vernoemd. Onze dochter heeft als tweede en derde voornaam Elsje Lynette, naar haar oma’s, en onze zoon Jan Herman, naar zijn opa’s.
Hoe zouden jouw kinderen volgens de oude vernoemingstraditie moeten heten? En heb je ze vernoemd, of vind je dat maar ouderwets? Laat een reactie achter!
Yvonne Hartman Wisselink says
Het vernoemen laat in mijn ogen zien waar je vandaan komt. In welke familie je hoort.
Dus zijn mijn jongens vernoemd. De oudste naar beide opa’s en hij heet Rinze Willem ( naar Rinus en Willem) de jongste naar mij en mijn moeder ( schoonmoeder heeft vanaf t begin geroepen niet verniemd te willen worden) en heet Jouke Lodewijk ( jouke omdat t franse Yvonne in het fries Jouke is en Lodewijk naar oma Louisa)
Linda says
Wij hebben onze dochter vernoemd naar haar oma’s maar wel levend voor overleden gedaan. Anders had het arme kind g.e.k als voorletters.
Mieke says
Ik ben zelf vernoemd naar mijn oma aan moeders kant. Zij heette Marrigje. Mijn moeder was ook naar haar vernoemd, zij heet Marie. Mijn dochter heeft als tweede naam Marie. Op deze manier gaat de naam al 4 generaties mee.
Mijn man is niet vernoemd en zijn vader ook niet, maar wij hebben er wel voor gekozen om onze zoon te vernoemen naar mijn schoonvader. Onze zoon zijn tweede naam is Marcus., verbastering van Marco.
Sybille says
Marcus is geen verbastering van Marco maar de Italiaanse vorm van de naam! Denk maar aan de beroemde San Marco kerk in Venetië, genoemd naar deze heilige Marcus/Marco.
Ikzelf ben overigens ook vernoemd, naar mijn oma van moederszijde; zij en dus ook ik dragen de in Nederland zeldzame voornaam Sybille
Francisca says
Ik ben naar mijn Peet oom Franciscus en peettante Cornelia vernoemd.
Francisca says
Mijn oudste zoon Danny Wilhelmus Cornelis franciscus vernoemd naar oma,opa en mij
Immanuel Cornelis gerrit vernoemd naar vader,opa en mij
Latifa Wilhelmina Maria
Vernoemd naar de oma’s
Wilna says
Mijn tante vond het getuigen van geen respect hebben voor mijn (liefdevolle) ouders dat zij niet vernoemd werden.
Mijn moeder heet Dina Lijntje, jongere zus van Lijntje Dina. Fantasieloos of geen zin meer om nóg een naam te bedenken, voor hun derde kind?
Jelley says
Ik ben ook vernoemd naar mijn oma, deze heette Jeltje ik dus ook, vond het vroeger een verschrikkelijke naam dus werd het Jellie en later Jelly, maar toen ik vaak naar Engeland ging werd het Yelley om het toch hetzelfde te laten klinken. Nu ik 65 ben vind ik eigenlijk Jeltje wel leuk.
Mijn dochter zou met vernoemen Helena hebben geheten en zoon Kasper.
M says
“Sommige grootouders trokken hun naamgenoten zelfs schaamteloos voor op hun andere kleinkinderen. Daarover in een ander artikel meer.”
Waar is dat artikel dan?
Eelke says
Vernoemen naar protocol is:
Oudste zoon naar vaders vader. (Opa)
Oudste dochter naar moeders moeder. (Oma)
2e zoon naar moeders vader. (Opa)
2e dochter naar vaders moeder. (Oma)
3e zoon naar vaders oudste broer.
3e dochter naar moeders oudste zus.
4e zoon naar moeders oudste broer.
4e dochter naar vaders oudste zus.
Enz..