Fokje, Befke en Tietje: drie vieze Friese voornamen verklaard

Hoe vaak zijn ze hier al niet voorbij gekomen?  ‘Vieze’ Friese voornamen als Fokje, Befke en Tietje: ik blijf ze leuk vinden. Toch krijg ik als ik over deze namen schrijf altijd wel een paar boze reacties. Weet ik dan niet dat deze namen in Friesland doodgewoon zijn? Niks grappigs aan!

Over humor valt niet te twisten, maar laat ik de feiten eens op een rijtje zetten. Waar komen deze namen vandaan en zijn ze in Friesland – anders dan in de rest van Nederland – inderdaad heel gewoon?

Fokje Modder

Om te beginnen Fokje, een naam die twee keer terugkwam in de jaarlijkse schaamnamenverkiezing van BNN. In 2009 won Fokje Modder de titel schaamnaam van het jaar en dit jaar behoorde Fokje Dokter tot de genomineerden.

De naam Fokje heeft niets met fokken of fuck te maken. Het is de vrouwelijke vorm van Fokke, dat weer een afkorting is van Germaanse namen als Folkert en Folkwin met het woordje folk ‘volk’ erin. Over Fokke gesproken: Sukke is geen bestaande voornaam.

Fokje was vroeger in Friesland niet zeldzaam. Tot in de jaren tachtig werden er elk jaar enkele tientallen Fokjes geboren. Tegenwoordig is een jeugdige Fokje een rariteit. De 22-jarige Fokje Dokter is er zo een, maar ze gebruikt haar officiële voornaam niet. In het dagelijks leven noemt ze zich Froukje.

Fokje Modder is een stuk ouder en schaamt zich helemaal niet voor haar naam. ‘Ik kan er wel moeilijk over doen, maar daar heb je alleen jezelf maar mee’, zei ze tegen het AD. ‘Als je in het Engels gaat denken dan is het inderdaad een rotnaam, maar zo denk ik niet.’

Befke Pijpers

Het kan altijd nog erger dan Fokje Modder: volgens verschillende websites zou er ergens in Nederland een Befke Pijpers rondlopen. Ik heb haar niet kunnen opsporen, maar de naam Befke komt inderdaad voor. Niet vaak overigens: er zijn momenteel maar elf Befkes en ik denk niet dat er snel een bij zal komen.

Befke is een vrouwelijke vorm van Bavo, dat misschien ‘kind’ betekent. De heilige Bavo, naar wie in Haarlem en Gent een kathedraal is vernoemd, was de vader van de heilige Adeltrud. Ook geen gelukkige naam…

Tietje Wittenberg

Tietje komt ongeveer even vaak voor als Fokje: er zijn er zo’n 1500. De naam is een vorm van Diede en heeft te maken met het Germaanse woord diet, dat net als folk ‘volk’ betekent. Grappig genoeg hebben Fokje en Tietje dus dezelfde betekenis.

De in Leeuwarden geboren Tietje Zandstra kreeg al in 1913 van de rechter toestemming haar voornaam te veranderen in Thea. Dat was in Amsterdam, waar die naam blijkbaar toen al voor problemen zorgde.

‘Wie vernoemt zijn dochter naar iemand die Tietje heet?’, vroeg Tietje ‘Titia’ Wittenberg zich in 2008 af in Vrij Nederland. ‘Ik heb het mijn ouders vaak verweten. Wisten zij dan niet wat tietje betekent in de volksmond? Nee, dat wisten zij inderdaad niet. Mijn oma was een Friezin en er waren meer Tietjes in die regio.’

Wat vind jij?

Fokje, Befke en Tietje: drie ooit onschuldige Friese namen die onder invloed van het Nederlands en het Engels een negatieve bijklank hebben gekregen en nu op uitsterven staan. Ik kan me voorstellen dat sommige Friezen dat zuur vinden.

Ken jij nog meer namen die vroeger heel gewoon waren maar nu echt niet meer kunnen? Laat een reactie achter!