Deze 15 voornamen werden een scheldwoord

Wie noemt zijn kind nog Anita, Bep, Eppo of Mietje? Niemand. En gelukkig maar, want ooit waren dit misschien gewone namen, tegenwoordig zijn het scheldwoorden. In dit artikel vind je 15 namen die tegenwoordig een negatieve betekenis hebben.

Foto: Jonny Hughes / CC BY 2.0

1. Anita

‘Ordinair meisje’. De vroegste vermelding die ik kon vinden van anita als schoolvoorbeeld van een ordinaire naam komt uit 1987. De voornaam Anita was in de jaren 60 erg populair (vooral bij ordinaire mensen?), dus er liep in 1987 een grote groep jonge Anita’s rond.

Anita wordt meestal gesignaleerd achterop de Citta bij haar vriend Sjonnie (zie hieronder).

2. Bep

‘Domme vrouw’. Vroeger een gangbare roepnaam bij Elisabeth of Albert. Bep is een van de vele ouderwetse meisjesnamen die een sukkelachtige betekenis kregen, zoals ook corry, griet, miep, trien en truus. De jongens moeten het doen met harrie en (slap)janus.

3. Dick

‘Lul’ (Engels). Dick is in het Engels een koosnaam van Richard, in het Nederlands vooral van Dirk. In de babyboomgeneratie is Dick een gewone naam, maar tegenwoordig noemt vrijwel niemand zijn kind nog zo.

Dick is niet de enige jongensnaam die een aanduiding voor het mannelijk geslacht is geworden. Denk maar aan jan, janus, jodocus, pietje, sjarel en – voor een stijf exemplaar – een stramme max.

4. Eppo

‘Sukkel’. Ja, dit is echt een voornaam, bijvoorbeeld van jhr. Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. De naam kreeg zijn huidige betekenis door Eppo Spaargaren, een zwakbegaafd personage uit De kleine waarheid, een tv-serie uit de jaren 70.

5. Fanny

‘Kut’ (Brits-Engels), ‘bips’ (Amerikaans-Engels). Spraakverwarring ligt op de loer. Eigenlijk een vorm van Francisca, in het Nederlands ook wel van Stephanie.

6. Gaylord

‘Homo’ (Engels). De Franse achternaam Gaillard werd in het Engels verbasterd tot Gaylord en kwam ook als voornaam in gebruik. Gay betekende toen nog ‘vrolijk’. Gaylord Silly is een hardloper van de Seychellen die vooral bekend is vanwege zijn naam. Hij kan er niet om lachen.

7. Jezabel

‘Hoer’. Jezebel is het dochtertje van John Heitinga. Ik heb die naam altijd onbegrijpelijk gevonden, want bijna niemand komt er in de Bijbel zo slecht van af als Jezabel (ook Jezebel of Izebel genoemd), de koningin die de profeten van de Heer liet uitroeien en zelf uit het raam werd gegooid, vertrapt en opgegeten door wilde honden.

8. Judas

‘Verrader’. Judas Iskariot was de verrader van Jezus. Jammer voor de apostel Judas Taddeüs, die door zijn beruchte naamgenoot bijna nooit wordt vernoemd. In Engeland werden kinderen wel eens gedoopt als Judas-Not-Iscariot.

9. Kenau

‘Manwijf’. Kenau Simonsdochter Hasselaar leidde in de Tachtigjarige Oorlog een groep van driehonderd vrouwen die bij de verdediging van Haarlem kokend lood en pek over de Spanjaarden uitstortten.

10. Mietje

‘Homo’. Niet echt afgeleid van de voornaam Mietje (een vorm van Maria), maar die naam zal bij het ontstaan van het woord toch wel een rol hebben gespeeld. Mietje is een afkorting van sodomiet (man die het met andere mannen of met dieren doet) of misschien van catamiet (schandknaap).

En zo komen we toch weer bij een voornaam uit, want Catamitus is een andere naam voor Ganymedes, in de Griekse mythologie een schone jongeling waar Zeus verliefd op was.

11. Sambo

‘Neger’. Sambo (waarschijnlijk afkomstig uit een Afrikaanse taal) was in het Engels een stereotype naam voor een zwarte of een Indiër. Hij komt voor in Vanity Fair, in De hut van oom Tom en in het prentenboek Sambo, het kleine zwarte jongetje.

Volgens het Groot scheldwoordenboek van Marc De Coster wordt sambo in het Nederlands gebruikt als aanduiding voor een ‘zwarte jongen met dikke lippen, soms ook met een dikke bril’.

12. Schlemiel

‘Pechvogel, sukkel’. Afgeleid van de Bijbelse naam Selumiël. Selumiël was – ik citeer het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands – ‘volgens de Talmoed identiek met de (…) sloeber Zimri, die gedood wordt als hij overspel pleegt’.

13. Sjonnie

‘Ordinaire jongen’. De vriend van Anita. Als officiële voornaam is Sjonnie altijd zeldzaam geweest, maar de meeste Sjonnies zullen wel eigenlijk Johannes heten. De naam was het populairst in 1986. Toen werden er zeven kleine Sjonnies geboren. 1986 was ook het jaar dat Flodder in de bioscoop draaide. Toeval?

14. Slome duikelaar

‘Traag persoon’. Sjlaume Duikelaar was het pseudoniem van een Joodse schrijver van rond 1800. Sjlaume is een Jiddische vorm van Salomo.

Een slome duikelaar was oorspronkelijk een slecht toneelspeler. De betekenis ‘traag persoon’ kan zijn ontstaan doordat niet-Joodse Nederlanders de voornaam Sjlaume niet herkenden en slome verstonden, maar het kan ook zijn dat het woord sloom juist van deze uitdrukking is afgeleid. In dat geval is onduidelijk waar de huidige betekenis vandaan komt.

15. Smous

‘Jood’. Afgeleid van de typisch Joodse voornaam Mozes. In Vlaamse dialecten betekent smous ‘rijkaard’ of ‘vrek’. In het Duits sprak men wel van een Schmul (Samuel), een Itzig (Isaäk) of een Isidor.

Wat vind jij?

Staan er namen in de lijst die je nog best vindt kunnen? Of ken je nog meer namen die een negatieve betekenis hebben gekregen? Laat een reactie achter!