‘Wat betekent mijn voornaam?’ is altijd de eerste vraag die ik krijg als mensen horen dat ik iets van namen weet. Het eerlijke antwoord is teleurstellend: je naam betekent helemaal niets.
Foto: Ludovic Etienne / CC BY 2.0
Daarom geef ik meestal niet het eerlijke antwoord, maar praat ik na wat de namenboeken over de betreffende voornaam te melden hebben. Julia betekent dan ‘de eerste wollige baardharen’, Liam ‘wilskrachtige beschermer’ en Tess ‘jageres’.
Betekenis en herkomst
Wat daar niet aan klopt? Als het op voornamen aankomt verwart bijna iedereen de betekenis met de herkomst.
Stel dat je wilt weten wat het woord tuin betekent. Je slaat het woordenboek open en leest daar: ‘Oudnederlands tūn ‘omheining’ in tuni far uurpana ‘omvergeworpen omheiningen’ [10e eeuw]; Middelnederlands tun ‘omheining, afscheiding’ [1240]’.
Iedereen zal het erover eens zijn: daar heb je niets aan. Dit is de etymologie van tuin en niet wat het woord in onze maatschappij betekent. Toch zijn het precies dit soort ‘betekenissen’ die je in elk namenboek en op elke namensite terugvindt.
De eerste wollige baardharen
De Latijnse naam Julia zou inderdaad kunnen zijn afgeleid van het Griekse woord ioulos, ‘de eerste wollige baardharen’, maar zelfs de Romeinen wisten dat al niet meer. Die ‘betekenis’ slaat voor een meisjesnaam natuurlijk ook nergens op.
Liam komt van de Germaanse naam Wilhelm, een samenstelling van wil (‘wil’) en helm (‘helm, beschermer’). Met wat fantasie kun je daar ‘wilskrachtige beschermer’ van maken, maar dat is nooit de bedoeling geweest. Voor de Germanen was Wilhelm een dubbele vernoeming, bijvoorbeeld naar vader Wilfred en moeder Helmtrud. Aan de betekenis van wil en helm dachten ze niet.
Bij Tess wordt het helemaal vaag. Waar komt die naam eigenlijk vandaan? Is het een afkorting van Tesselschade (‘schade bij Texel’)? Of van Theresia? En wat betekent Theresia dan? Zomer? Oogst? Jageres? Bewoonster van het eiland Thera? Bewoonster van Therasia? Men weet het niet.
Is Tess überhaupt wel een afkorting? Voor veel mensen is het een naam op zich die niets met Tesselschade of Theresia te maken heeft. En dus ook geen ‘betekenis’.
Zelfs je naam is mooi
Verreweg de meeste namen betekenen in onze cultuur in letterlijke zin helemaal niets. De échte betekenis zit hem in de associaties die ermee verbonden zijn. Sommige daarvan zijn persoonlijk, andere heel algemeen.
Tess heeft voor mij niets met Tesselschade of Theresia te maken. Het is de naam van een tv-presentatrice en van een vriendinnetje van mijn dochter.
Liam is Liam Neeson en Liam Gallagher, een echte trendnaam van dit moment en een naam die stoer klinkt, al kan ik niet precies zeggen waarom.
Bij Julia denkt niemand aan baardharen. Voor de Romeinen was een Julia een ‘vrouwelijk lid van de vooraanstaande familie Julius’.
De meeste Nederlanders zullen bij Julia aan Zelfs je naam is mooi van Henk Westbroek denken. Ze zullen de naam misschien een beetje chic vinden (klopt) en hem eerder met een kind dan met een bejaarde associëren (klopt ook). Daarnaast zullen veel mensen aan een of meer specifieke Julia’s denken. Voor mij zijn dat mijn nichtje en het dochtertje van goede vrienden.
Een naam is ouderwets of modern, chic of ordinair, hip of tijdloos, stoer of lief, geassocieerd met showbizz, religie, de natuur, een bepaalde cultuur of een bekende persoon. Dát is de ware betekenis, niet wat de oude Grieken of de Germanen er misschien ooit mee bedoeld zouden kunnen hebben.
Reageer!
Wat ‘betekent’ jouw naam? En die van je kinderen? (Je kunt het opzoeken in de Nederlandse Voornamenbank.) Vind je die betekenis belangrijk? Laat een reactie achter!
Gé van Gasteren zegt
De betekenis van een naam is, volgens het artikel, dat wat we ermee associëren.
Dat hangt dus af van degenen die de naam geven en/of bewust gebruiken.
En als de naam bewust gegeven is, d.w.z. vanwege een bepaalde herkomst, dan is dat (ook) de betekenis volgens de definitie in dit artikel.
Maar er is nog een aspect: de klanken waaruit de naam bestaat geven hem een soort “vorm”. En zoals elke klank een bepaald effect heeft (het hele universum is uit louter golven en trillingen opgebouwd en reageert zodoende op klanken!) heeft elke naam ook een specifieke invloed. Dat kun je een “onderliggende betekenis” noemen, onafhankelijk van wat we er bewust mee associëren.
Dit verklaart denk ik waar enkele reacties hier over schrijven: dat (vooral) moeders een naam willen kiezen die bij het kind past – al hebben ze geen idee wat dat eigenlijk inhoudt of welke criteria er zijn.
Dit idee vindt ondersteuning/illustratie in de vedische astrologie (“jyotish”) waar aan de hand van de geboortehoroscoop bepaald wordt wat de beginlettergreep van de naam van het kindje moet zijn. De bedoeling is dat een passende naam het kind helpt om zijn/haar weg in het leven te vinden.
Annet zegt
De betekenis van Donnie is trotse leider.
Otis zegt
wie was de eerste in Belgie die Otis noemde?