Wttewaall en Wtenweerde

Er zijn drie Nederlandse achternamen die beginnen met de vreemde lettercombinatie wt: Wtenweerde, Wttewaall en Wttewaall van Stoetwegen.

Het Freule W(i)ttewaalpad in Amsterdam

Deze namen zorgen voor heel wat hoofdbrekens, want hoe spreek je ze uit?

Vaak voegen mensen onbewust een i in en zeggen – of schrijven zelfs – Witenweerde en Wittewaall. Zo was er in Amsterdam een Freule Wittewaalpad, vernoemd naar het bekende kamerlid freule Wttewaall van Stoetwegen.

De naam van dit pad bevatte maar liefst twee spelfouten. De overbodige i is later met blauwe verf overgeschilderd (een nieuw bordje was kennelijk te duur), maar de laatste l ontbreekt nog altijd.

Terug naar de uitspraak. De w wordt in deze namen uitgesproken als uu: Utenweerde en Uuttewaall, dus eigenlijk “Uut (uit) den Weerde” en “Uut (uit) de Waal”.

Schrijvers maakten tot in de late middeleeuwen geen onderscheid tussen de u en de v. De lezer moest uit de context maar opmaken welke klank er werd bedoeld.

De w was er al wel, maar stond voor uu (denk aan het Engelse “double u”) of vv (Frans “double v”). Het woord “uut” kon dus worden geschreven als “wt” en dat is wat er in deze twee zeer oude namen ook is gebeurd.